BALKUSAN TÜRBE VAKFINA BAĞLI VAKIFLAR VE MÜLKLER

BALKUSAN TÜRBE VAKFINA BAĞLI VAKIFLAR VE MÜLKLER
Balkusan köyü 800 yıl önceki defterlerde “Türbe Vakfı Köyü” adıyla geçmektedir.

yüz yılın ikinci yarısında vefat eden Karaman oğulları Mahmut Bey ve Karaman Bey buraya kendileri için yaptırdıkları türbeye defnedilmeden önce bu türbe ve müştemilatının kıyamete kadar yaşaması için bir vakıfname yazıp Ermenek kadısına ve hâkimine teslim ediyorlar.

Vakıf şu demektir: bir kişi kendi öz mülkünü bir hayır icabı kıyamete kadar dokunulmamak ve varsa oğullarından yoksa hâkimlikçe atanacak ehil bir mütevelli tarafından yönetilmek üzere yazılı vasiyet eder.

Mahmut Bey ve Karaman Bey tarafından o günün Ermenek mahkeme heyeti huzurunda (aşağıda adları yazılı) Balkusan köyündeki türbesi vakfı için yaptıkları vasiyetnamede neler var?

Mahmut ve Karaman Beylerin yattıkları türbe, bir mescit, gelene gidene yemek verilen bir imaret

Balkusan türbe vakfındaki görevliler: bir türbe vakfı heyet başkanı, türbe bakıcı bekçisi, bir imam, bir müezzin ve üç de sürekli türbede ve mescitte Kur’an okuyan hafız

Bu görevlilere verilecek ücretler aşağıdaki vakfiyede tek tek sıralanmıştır.

Vakfiyede çok ilginç bir cümle de şudur: Karamanoğullarının mülkü olan bu toprakların merasından yararlananlar her sene bir inek kesecekler ve fakirlere dağıtacaklardır.

Kaynak nereden temin edilecek?

İşte ilk defa “Balkusan Türbe Vakfı” giderlerine kaynak olmak için vakıf yapan ve türbede yatan Karaman ve Mahmut beyin bu Türbe Vakfına gelir aktarması gereken civardaki kuruluşlar ve bunlara ait gayrimenkulleri burada açıklıyorum.

1- Balkusan köyü (Ermenek)

2- Dedeli köyü (şu anda Ermenek Aşağı Çağlar köyünün yayladığı yer)

3- Aladağ Akçaalan Karacaoluk yaylası

4- Çukurbağ köyünde (Sarıveliler) Şeyh İsmail oğlu Şeyh Halil Zaviyesi Vakfı

5- Nadire (Ardıçkaya – Ermenek) Şeyh Hasan Zaviyesi Vakfı

6- Ermenek merkezde Halil Beğ Camii Gümüş Boğa bin Abdullah Vakfı

7- Tepebaşı (Halimiye – Bednam – Ermenek) Ömer Danişmend Darulhuffazı Vakfı

8- Köseler, Bölük köseler, Aşkan, Bozdoğan ve Gülnar Ovacık Yörük aşiretlerinden yaz aylarında otlakıye için Kamış Boğazı, Üçpınar, Yellibel, Kapucak ve Balkusan civarına konanlardan alınan koyun başı vergiler.

Değerli arkadaşlar!

Buraya kadar yazdıklarım aşağıda “…” arasında transkript yaptığım söz konusu vakfiyenin son bölümünden bir özettir. Ayrıca bu 8 maddede adları verilen ve “Balkusan Türbe Vakfına” masrafları için her yıl nakdi ve ayni transferde bulunması gereken kuruluşların gayrimenkulleri ve gelir sınıfları aşağıda tek tek yazılmıştır.

Türbede yatan dedelerimizin yukarıda vakfettiği sekiz yer onların mülküdür ve “Türbe Vakfı” içindeki imaret, mescit, ve türbenin ilelebet ayakta kalması için vakfettiği eserlerdir.

Bu vakfiyenin son bölümünün Osmanlıca aslı da ektedir.

“Mesalih-i türbe-i Karaman Beğ ve Mahmut Beğ bin Karaman beğ ecdad-i evlad-i Karaman

Mezkur Mehmet Beğ kaza-i Ermenek’e tabi karye-i Balgasun içinde olan türbesi mesalihiçün ve babası Karaman türbesi mesalihiçün vakf eylediği kura ve mezari bunlardır ki zikr olunur:

Ber mucib-i vakıfname el-müverrah bi-tarih-i sene isna ve seb’a mie (702 / 1302)

Bâ imza-i Mevlana Necmeddin bin Mehmet bin Abdülmuhsin el-kadı bi-Ermenek

Vâkıf-i merhum evkaf-i mezkurenin mütevellisi Mevlana Muhiddin bin Zıyaeddin badehu aslah-ı evlad-ı zükuruna neslen ba’de neslin şart eylemiş evlad-ı inasa değil, ba’dehu Ermenek hakimine tayin olmuştur ve cihet-i tevliyet olan bazı öşürden tamirü’l-bab takdim olduktan sonra mâ fazale cihet-i tevliyete tayin olunmuştur bakisi mescit ve merraran huddama ve masarifine sarf oluna deyü vakıfnameye zeyl kılınmıştır.

Karye-i Balkasun tabi-i Ermenek

el-Mahsul an gallat ve resm-i çift ve bennak ve cebe ve ganem ve öşr-i kovan ve bağçe-i meyve ve resm-i asiyab ve resm-i tapu ve kayd-ı sipahi ve bad-i heva 1793

An gallat ve kovan ve bağçe ve asiyab 1358 kuruş, rüsum an kıyye 434kuruş

Karye-i Dedelü- Tabi-i Ermenek

el-Mahsul an gallat ve resm-i çift ve bennak ve cebe ve resm-i ganem  ve öşr-i kovan ve resm-i tapu ve kayd-ı sipahi 1764, an gallat ve öşr-i kovan 818

Ceman 3676, şer’i 3396 (Balkusan ve Dedeli)

Vâkıfın türbesi civarında olan mera otunu halk davarlarına yedirip hakk-ı mera her yıl bir inek boğazlayıp fukaraya üleştireler deyü şart olmuş

Mezraa-i Karaca oluk tabi-i kaza-i Aladağ der civar-ı karye-i Ağca alan (Akçaalan)

Vakıfnamede mukayyet, el-mahsul an gallat 130

El-Masraf

Cihet-i tevliyet nısf-i öşür dikkat olursa bu nısf-i öşürden şart olunmuştur.

Cihet-i imamet: nakdiye fi yevm 1, galle müdd 10

Cihet-i müezzin: nakdiye fi yevm 1, galle müdd 10

Cihet-i hafızan nefer 3: nakdiye fi yevm 1, galle müdd 10

İki nefer muallim ol türbede tilavet-i Kur’an edeler

Cihet-i türbedar hizmetkar: nakdiye fi yevm 1, galle müdd 6

Vakf-ı Zaviye-i Şeyh Halil bin şeyh İsmail der karye-i Çukurbağ

Ber mucib-i kitab-ı vakıf: Zemin-i zaviye der karye-i mezkur 1 kıta ber mucib-i kitab-ı vakf fi sene mahsul 155 kuruş

Vakf-ı zaviye-i Şeyh Hasan der karye-i Nedre (Nadire)

Asiyab 1 bab fi sene 300 kuruş, … asiyab maa eşcar-ı ceviz fi sene 30 kuruş, zemin bağçe der karye-i Boyalık  = 340 kuruş

Vakf-ı Gümüş Boğa bin Abdullah berâ-yı limâ kad ecrâ der camii Halil Beğ der nefs-i Ermenek ber muceb-i vakıfname el-müverrah bitarih-i sene erbaa ve sebûne semâne mie (874 / 1470) tevliyet evlada meşrut

Zemin-i bük der karye-i Arnava (Yalındal – Ermenek) ve zemin-i Armut çukuru der karye-i Zaviye (Zeyve – Yaylapazarı – Ermenek)ve zemin-i saları? der karye-i Zaviye ve zemin-i engede? çukuru der karye-i Zaviye..

Vakf-ı Darulhuffaz Ömer Danişmend der karye-i Bednam tabii Ermenek ber mucib-i vakıfname el-müverrah bitarih-i seb’a aşere ve semane mie (815 / 1413)

Zemin Dürkçe ve zemin Köyönü ve zemin Urumlu ve zemin Bali köse? ve zemin Kavas ve bağçe der Pınarbaşı der karye-i Lamas (Lemos – Esentepe – Sarıveliler) ve zemin Uzun oluk ve zemin Akdere ve zemin Ese ve bağ saman ve bağ Ahmet? ve zemin Ören ve zemin Kanadlı ve zemin Mara alkinise? ve zemin Mevlüt Molla ve bağ … uçtuğu der İrnaboli ve zemin …”

Adana Ahkâm Defteri C. 9 S. 230