Yakın Tarihte Karaman / Ermenek’te Bir Atatürk Ailesi
Başyayla / Karaman’a Gelin Giden Atatürk’ün Kuzeni
Ermenek / Karaman’a Selanik’ten Gelen Tabur
Son günlerde çalıştığım arşiv kaynaklarında inanılmaz tesadüflere şahit oluyorum. Böyle
tesadüf ve tevafuklar hayatımıza renk katarlar. Dağ dağa kavuşmaz ama insan insana kavuşur,
demişler.
Atatürk’ün hem ana hem de baba tarafından Karamanlı olduğunu biliriz ve su götürmez bir
gerçektir.
Başta Ermenek ve Karaman olmak üzere Karamanoğulları Devleti topraklarından 1460
yılından sonra binlerce aile Balkanlara iskân edildiğinde giden Atatürk’ün dedelerinin,
gelecek nesillerinin yolları yüz yıl önce yine Ermenek ve Karamana düşer.
Şimdi Atatürk’ün Halakızının Ermenek’e gelişi, halakızının kızının da buradan Üzümlü –
Başyayla’ya gelin gidişi ve buradaki gelişmeleri adım adım takip edelim.
Atatürk’ün babası Ali Rıza Efendi 1839 yılında Selanik’te doğdu 1889 yılında da burada 50
yaşında vefat etti
1871 yılında 14 yaşındaki ve kendisinden 20 yaş küçük olan Zübeyde Hanımla evlendi.
Ali Rıza Efendinin Nimeti adında bir ablası vardı. Yani Atatürk’ün halası.
Nimeti Hanımın kızının adı da Zübeyde idi. Bu Zübeyde Hanım Asker kökenli Vasıf Efendi
ile evlendi.
1870’li yıllarda Karaman Ermenek ilçesi sancak yani il merkezi statüsünde idi. Bu nedenle
1880’li yıllarda Sultan ikinci Abdülhamid’in emriyle bir tabur yerleştirildi. Bir de tali tabur
vardı, bu taburun bölükleri Ermenek’e bağlı ilçelere bakmakla görevliydiler. Ermenek’e bağlı
bu ilçeler Mut, Silifke, Gülnar, Anamur, Gazipaşa, Karataş ve Sinanlı idi.
Bu taburu bütün levazımlarıyla bu yıllarda Selanik’ten vapura yüklenerek Akdeniz’deki
Ermenek’e ulaşımı en yakın limana getirildi.
Sekiz bölükten oluşan bu iki taburun garnizonunda Zübeyde Hanım ve Kocası Vasıf Efendi
de vardı.
Vasıf Efendi taburla beraber Ermenek’e yerleşti. Ancak tabur kalktıktan sonra da burada
ikamete devam etti.
Bu sırada Sultan Abdülhamit tahttan indirilmişti. Ama onun kurduğu tabur Ermenek’te göreve
devam ediyordu.
Burada Vasıf Bey ve Zübeyde Hanımın Nimeti adında bir kızları oldu, bu ad çocuğun
anneannesinin adıydı. Nimeti’nin halk arasındaki adı Nimetullah, nüfustaki yazılı adıysa
Dervişe idi. yetişti, gelin olma çağına geldi. Tabur birinci dünya savaşında kaldırıldı ancak
Vasıf Bey burada Muhasebe kâtibi olarak görevine devam ediyordu.
Nimeti Hanımı yirmi yaşlarındayken Başyayla Davdas / Üzümlü köyünde yaşayan beylerden
Paşa Bey, oğlu Hasan Beye ister ve gelin olarak Davdas’a gelir.
Nimeti Hanımın (Dervişe), Hasan Beyden bir kızı olur ve adını Zübeyde koyarlar. Bu
Zübeyde anneannesinin yani Ermenek’e Vasıf Efendiyle gelen Zübeyde Hanımın adıdır.
Hasan bey ve Nimeti (Dervişe) Hanımın Zübeyde adlı bu kızları aslen Başyayla Davdas –
Üzümlüden olan ve şu anda Konya’da ikamet eden iş insanı Sayın Halit Atasoy’un
anneannesidir.
1923 yılında Atatürk’ün annesi Zübeyde Hanımın vefatını duyan ve Başyayla Üzümlüde
ikamet eden Dervişe – Nimeti hanım: “Bizim Zübeyde ölmüş” diyerek ağlamıştır.
Atatürk’ün kuzeni Dervişe – Hasan Bey Kızı Zübeyde Hanım 1958 yılında Başyayla
Üzümlüde vefat etmiştir.
Kaynaklar: BOA Y_EE_KP_00022_02174_001_001 / 1905
Adana Salnameleri: https://www.medyaermenek.com/2020/07/1895-yili-ermenek-askeri-
birlikleri.html / 1895
Sözel: Halit Atasoy / Konya 2020
