Alfabesi 27 Harf Olan Köy

Sarıveliler Kitabı Alan Çalışmasından Karaman – Sarıveliler / Gezi Notları

On yedi Temmuz 2023 günü akşamı Muzvadı’da (Dumlugöze) olmayı planladık.

Bir gün önceden Muzvadı muhtarı Sayın Mehmet Akkol beyi arayıp müsait yerlerinin olup olmadığını sorunca olumlu cevap almıştık.

Ona göre yeğenim Türkçe – Edebiyat öğretmeni Sayın Hilmi Kızılca ile yola çıktık.

200 km gidiş – geliş yol ve 10 köyü kapsayan gezimizde Muzvadı’ya inmeden önce: Uğurludan sayın yazar – şair Muzaffer Koçak, Göktepe’den Sayın yazar – şair emekli öğretmen Mehmet Uğuz ve Esentepe’den (Lemos) Sayın Mustafa Kemal Gültekin hocalarımızla unutulmaz ve tarihe not düşeceğimiz sohbetler yaptık.

Bu üç değerli bilim adamımızla yapılan sohbet içeriklerini ayrıca birer makale olarak ele alıyorum, inşallah.

Muzvadı Sarıveliler’in en büyük, Türkiye’nin ise üçüncü büyük köyüdür.  Muzvadı vadisine inerken ilk köprünün üstündeki “Kardelen Diyarı Dumlugöze Köyüne hoş geldiniz” takı sizi karşılar.

Burası Kurt suyunun kenarında oldukça derin bir vadidir. Kurt suyu, ileride Başdere yani Günder deresiyle bütünleştikten sonra Aşağı çağlar – Güneyyurt gapızından çıkan suyla birleşerek Göksu’yu oluşturmaktadır. Kurt suyu üzerinde Daran 1 ve Daran 2 adlı elektrik üreten iki adet HES kurulmuştur.

Bu hatta vadiler daha derin, dağlar daha yüksek, dereler daha kanyonsu ormanlar daha coşkundur. Bu derin vadinin yamaçlarını süsleyen uzun çam ağaçları adeta dağların zirvesine yetişmek için ant içmiş gibidirler.

Köyün, vadinin sağında uzunca bir alana kurulduğu görülür. Yamaçlardan çıkan yedi adet kaynak suyu olup adları: … (Lütfen bilenler yoruma yazsızlar)

Bu kaynaklar halkın arazisini sular. Suyu merav (mirab – su bakanı) denilen mevsimlik görevliler dağıtır. Suyun belli bir ücreti olup saat esasına göre hesaplanarak kullanandan güzün tahsil edilir.

Muzvadı / Dumlugöze 610 hanedir, yaz ayları Alanya başta olmak üzere sahildeki hemşerilerimizin gelmesiyle bu rakamı daha da yukarılara çeker. Gâvur alanı adlı mezrada yerleşen elli hane de buna dâhildir.

Köyde ilkokul, ortaokul ve imam hatip ortaokulu vardır. Toplamda 250 öğrenciye yirmi kadar öğretmen eğitim ve öğretim veriyor. Öğretmenler için on lojman mevcuttur. Ayrıca bir cami bir de mescit yer alıyor.

Köyde bir de 25 öğrenciye aynı anda hizmet veren kapasitede “Kardelen Aşevi – Kitaplık ve Okuma salonu” bulunuyor. Genellikle ortaokul talebesine hizmet veren tesis  “Dumlugöze Kurs ve Okul Talebelerine Yardım Derneği”  ne ait olup 1960’lı yılların sonlarında hizmete başlamıştır.

Köyde yeme içme kültürü diğer Taşeli bölgesiyle paralellik arz ederken diğer Taşeli köylerinde herse / keşkek yahni şeklinde olan düğün yemeklerinin Muzvadı’da ailenin maddi durumuna göre değişebildiğini söylediler.

Dumlugöze ve Mulumu’da diğer hiçbir Taşeli köyünde görülmeyen bir yemek var adı çıtlık böreği. Buna menengiç veya bıttım çöreği de diyebilirsiniz. Yapılışını anlatılanlara göre şöyle tarif edebiliriz: bir yufka bezesi darı ekmeğinden biraz büyücek ve kalınca açılıp üzerine dövülmüş ve ezilmiş çıtlık püresi seriliyor. İkinci bir beze de aynı büyüklükte açılıp üzerine kapatılıyor. Kapama şeklindeki bu börek fırında veya saçta pişirilebilir. Yöreye has bu börek muhteşem bir lezzete sahiptir.

Çıtlık / Bıttım böreği Sarıveliler adına coğrafi işareti alınabilecek bir değerdir. Sarıveliler mülki ve idari amirlerinin dikkatinin çekilmesi ve bir standarda kavuşturulması gerekiyor.

Muzvadı Adının Anlamı

Osmanlıca kaynaklarda Muzvâdi şeklinde yazılan Muz vadi: terkibinin vadisi bildiğimiz iki tepe arasındaki engin dere demektir. Muz kelimesinin muz meyvesiyle bu iklimde bir alakasının olmadığı kesindir. Bu durumda muz vadi’nin muzu ya kozdan ya da kuzdan bozulmuş olmalıdır.

Koz vadi dersek cevizin bol olduğu vadi, kuz dersek ise kuzey, fazla güneş görmeyen, kuytu yer demektir. Bu hususta yaşlılar koz vadi derken gençler kuz vadiyi tercih ediyorlar. Bence de gençlerin görüşü isabetidir. Çünkü burası etraftaki köylere göre günde güneşi normalin üçte ikisi kadar bir zaman görürler. Diğer zamanlarda güneş etrafı çeviren son derece dikine yükselen kaya ve tepelerin arkasında doğacağı anı bekler.

Muzvadı’da vadi temelinden hızlı ve son derece dik olarak irtifa kaydeden iki yakadaki tepeler dereden beş yüz metreye kadar yükseliyor. Bu, eğimi, son derece dik yükseliş güneş ulaşımını da saatlerce geciktiriyor.

Muzvadı’ya 1960’lı yıllarda verilen Dumlugöze adı, gürül gürül akan su gözü manasına geliyor.

2019 yılındaki dünyayı kasıp kavuran kovit salgınına kadar Dumlugöze’de “Kardelen şenlikleri” yapılırdı. Kardelen şenliği deyince şahsen aklıma, karı baharın ilk günlerinde yarıp çıkan, bu çiçeğin yerinde izlendiği bir bayram günü sanırdım. Endüstriyel ve ticari olarak tarım alanlarında üretilen aynı çiçeğin, kiraz şenliğine benzer bir kutlaması olduğunu öğrendik.

Alfabesi 27 Harf Olan Köy

Muzvadı’da R harfi yerine Y harfi telaffuz edilir, hatta burada alfabenin 27 harf olduğu söylenir. Bu durumu pazarlama yaptığım sırada Konya Saracoğlu’nda ikamet eden Mustafa Talay adlı müşterimizin ailesinde müşahede etmiştim.

Bu hususta şöyle bir fıkra anlatıldı: Muzvadılı bir baba çocuğuyla tarlaya gitmiş. Çocuk bir ara babasından uzaklaşıp etrafı incelerken arıların saldırısına uğrar ve: babaaa! Babaaa! diye bağırarak babasına doğru seğirtir.

Babası da: ne oldu oğlum deyince:

Ayı vaar ayı vaar! Der.

Babası: nerede deyince çocuğa hücuma geçen sarıcarı ocağının olduğu yere varırlar.

Babası oğlum ne ayısı bunlar ayı, ayı, desene şuna, der!

Diğer konuları ayrıca yazacağım, inşallah

Daha yazılacak çok şey var!

Sevgiyle ve saygıyla kalın!