GEZİLECEK YERLER SERİSİ : TOL MEDRESE

Tol Medrese ; Karamanoğulları Beyliğinin anıtsal örneklerinden Ermenek Tol Medrese, bugün Ermenek'in tam merkezinde ziyarete açık. Burası, Beyliğin eğitim politikalarını göstermesi açısından büyük önem taşıyor.
Günümüz araştirmaciları; özellikle Beyliğin mimari ve bezeme diline nesnel yaklaşıldiğinda üretilen eserlerin özgünlüğünün ancak anlaşılabileceğini iddia ederek Selçuklu üslup ve geleneğinden ayrıldığının ve Selçuklu mimarisiyle karıştırılmamasi gerektiğinin altini çiziyor. Bu durumda, Tol Medrese'yi gezerken dikkat edilmesi gereken detayları göz önünde bulundurmak gerekiyor.

TAÇ KAPIDAKİ MUKARNAS BEZEMESİ

Mukarnas, üst üste dizilen hücrelerden oluşuyor. Baslica kullanılma yeri tac kapı girintisi (nişi) üzerinde. Mukarnaslı niş, süslemeli taç kapılara özgü olarak düşünülebilir Mukarnasın düzeninde tek hücrenin giderek çoğalması diğer yüzey süslemelerindeki gibi sonsuzluğu ve sürekiliği vurgular. Böylece sinirlı bir mekan içinde bile sonsuz bir oyuğun parçası gibi gelir.
Tol Medrese'nin taç kapısı yedi sıra mukarnas kavsaralı. Mukarnas taç kapı girintisinin altında, yine mukarnas başlıklı çift katlı sütunceler duruyor. Bu sütunceleri en üstte iki silme kesişerek biçimliyor.
Taç kapıdaki dikdörtgen pencere, dönemine göre yeni bir uygulama. Bu yüzden tipik taç kapılardan farkli. Bu farkların nedeni kapınin oldukça yüksek ve dar olarak kurgulanması.
Tol Medrese'nin taç kapısı, Karamanoğulları yapilari içinde cephe-oran ilişkilerinde yeni bir arayışı temsil eder. 141 Taç kapısındaki sütuncelerin kaidesi, sekiz kollu yildiz bezeli rozetlerle süslenmis. Yan nişin Üzerini düğüm motifiyle birleştiren, ortada iki eğimli rozet ile iki yanında birer yarım küre biçimli kabara taçlandıriyor.
TOL MEDRESE TAÇ KAPI
Tol Medrese'nin en etkileyici parçalarından biri, doğu taç kapısı. Medrese, doğu-batı ekseninde inşaa edilmis. Taç kapının basık kemeri üzerindeki kitabeye göre medrese 1339-1340 yiliında Karamanoğlu Mahmud Bey'in oğlu Emir Musa Bey tarafindan yaptırılmış. Kitabede Musa Bey, "büyük emir, alim gazi" sifatlaıyla övülüyor. Orta Cağ mimarisinde kapı bir simgesellik tasıyor. Bir estetik vurgu olarak taç kapi, mimari isteğin yoğunlaştiği, basladiği ve bittiği yer olarak tanımlanıyor.

KABARA VE ROZETLER
Kabara, bir bezeme olarak kullanılan toparlak ve kabarık yarım küre şeklinde ya da bazen farklı düzlemlerde kesilen taştan veya madenden yapilan süslemelere deniyor. Ermenek'teki Karamanoğulları yapılarının çoğunda görülen kabaraların en güzel örnekleri, Tol Medrese nin taç kapısinda. Taç kapının sol yan nişindeki kabaralarin yüzeyine alti kollu yıldız süslüyor. Eğimli, yani çapraz kesim rozetlerin yüzeyini dört palmet motifi süslüyor.
Karamanoğulları mimarisinde Selçuklu geleneğinden ayrı olarak desenler daha kesin ışık ve gölge oyunlarna yer verilen estetik ve göze batar şekilde gelişmiş. Mimaride, sade Selçuklu sanatının yerini hareketli ve zengin bir süsleme üslubu alıyor.
MEDRESENİN İÇİ
Medrese kareye yakin dikdöttgen planli, acık avlulu, avlusu revakli, üç eyvanlı. Açık avlunun ortasinda bir havuz bulunuyor. Öğrenci hücreleri asimetrik ve doğuda beş güneyde dört; kuzeyde iki tane. içeri girer girmez kendinizi o dönemin eğitim hayatinda buluyorsunuz. Karamanoğlu mimarisinin güzelliği, bu özel medresenin içinde belirgin sekilde kendini hissettiriyor.
Kuzey eyvanin bitişindeki kubbeli bolum, Musa Bey türbesi olarak değerlendiniliyor. Medrese nin icinde Muş'ta vefat eden Emir Musa Beyin mezarı da bulunuyor. Diğer mezarlar ise ailesinden bazı kisilere ait Medrese'de bir türbe bulunduğu ise 1964-1965 yillarnda yapilan calismalardan sonra anlasilmis. Türbelerin altinda mezar mahzeni yok ve ölüler odalarin kayalik zeminine acilan cukurlara defnedilmis. Üzerine ise sandukalar konulmus Sandukalar ne yazık ki günümüze ulaşmamış.
 MEDRESELERDE EĞİTİM
Karamanoğullarının ciddi sayıda medrese yaptirmis olması, Beyliğin eğitime ve bilginin aktarımina ne kadar önem verdiğini gösteriyor. Karamanoğullainın bulunduğu bölgelerde yetisen çok sayıda alim ve erenden söz ediliyor. Medreselerde görev yapan müderrislerin cok donanımlı olduğu da belirtiliyor.
Medreselerde dini öğretimin yani sıra islam hukuku felsefe, deneysel bilimler okutuluyordu. Tıp öğrenimi genellikle sifahanelerde verilse de medreselerde de tip öğrenimi yapıldığı biliniyor. Aynı şekilde astronomi oğrenimi çoğunlukla rasathanelerde deneysel olarak yapiliyor olsa da, bazı medreselerde astronomi dersleri veriliyordu. Hatta Abdülcavid gibi dönemin ünlü astronomlarıinin medreselerde  rasat yaptıkları biliniyor.