Karaman Taşeli bölgesinin ve Orta Torosların şirin ilçesi Başyayla’nın kitabı
çıktı.
Yazarımız Mükremin Kızılca’nın Taşeli ile alakalı beşinci, genel alanlarda da
12. Eseri olan kitapta Başyayla’nın bağlı köy ve mahallelerinin dünü ve bugünü
ele alınıyor.
Tam adı: “Başyayla 1830 Nüfus – 1845 Hane Kayıtları ve Dünü Bugünü” olan
250 sayfa, büyük boy ve 1. Hamur kağıda basılan kitabın önsözünde şu bilgilere
yer veriliyor:
“Elinizdeki bu eser, hiçbir yorum içermeden Başyayla ve köyleri 1830 nüfus
defterlerinin ve 1845 hane kaydı temettüat defterlerinin birebir çevirisidir.
1830 ve 1845’deki köyler, lakaplar, sülaleler, talebeler, meslekler, yaşlarıyla
şemailleriyle bütün aile reisi babalar, torunlar, imamlar, muhtarlar, müderrisler,
camiler, mescitler ve daha nice orijinal bilgiler ilk defa günümüz Türkçesiyle
analizler yapılarak kitaplaştırdık.
Elinizdeki bu kitapta, 1830 yılındaki nüfus sayımında:
Başköy 139, Lafza 154, Gerde 56, Kışla 74, Davdas 245, Büyük Karapınar 141
kişi olmak üzere toplam: 809 erkek nüfus yaşamaktaydı. Bu rakama bu kadar da
kadın ilave edersek Başyayla’da o tarihte 1618 kişinin yaşamakta olduğuna şahit
oluyoruz.
Bundan 15 yıl sonra 1845’te yapılan temettüat yani hane ve mal sayımı
kayıtlarında da:
Başköy 82, Lafza 68, Gerde18, Kışla 32, Davdas 89, Büyük Karapınar 56 hane
olmak üzere toplam: 345 hane yer almaktaydı. Bu rakamı ortalama dört çocuklu
bir aile esas alarak altıyla çarparsak Başyayla’da o tarihte yaklaşık 2070 kişinin
yaşamakta olduğunu görürüz.
Başyayla ve köylerinde H.1260-1261 / M.1844-1845 yılında Osmanlı devletinde
yapılan bu sayımda teker teker ele alınan hanelerin Temettüat kayıtlarıyla neleri
öğreniyoruz?
Şimdi bunları bir de madde madde sıralayalım:
1- Köyün veya mahallenin imamı, genellikle birinci sırada yer alır.
2- Köyün veya mahallenin muhtarı
3- Köyün veya mahallenin büyük ve küçükbaş hayvan sayısı
4- Kaç dönüm ekenek arazi olduğu
5- Kaç hane olduğu
6- Her hane reisinin mesleği ve sanatı
7- Her hane reisinin lakabı ve baba adı
8- Ekilen tarım ürünlerinin miktarı, dönüm sayısı ve onda bir zekâtı (öşür)
9-Yük taşıma amaçlı eşek, at ve katır sayısıyla sağmal süt hayvanlarının sayısı
ve gelirleri.
İyi bir gözle bakıldığında bu iki tarihteki (1830 ve 1845) kayıtlarda herkes
büyük dedesini görebilmektedir. Ancak lakapların sık değişmesi nedeniyle biraz
sıkıntı olabiliyor.
Gerek 1830 gerek 1845 yılındaki bu sayımlarda Başyayla’da yeni kurulan;
Yenimahalle, Göztepe ve Şirindere Mahallelerini bulamıyoruz, zira o tarihte
ancak bu altı yerleşim yeri vardı.
Bu üç mahalleden hemşerilerimizin dedelerini daha önce ait oldukları Lafza
köyü içinde aramaları gerekiyor.
Başyayla ilçemizin sembolleri niteliğindeki Kutbu’l-Aktab hazretleri, Davdas
Paşabeyleri ve Hisarönü / Lauzados ile Zenonopolis antik kentleri sağlam
kaynaklardan yararlanılarak yeterince yer almıştır.
Davdas – Üzümlü köyümüzün bu iki tarihte Nevahi ilçesi merkezi olduğu
belgelerle kanıtlanmıştır.
Böylece yüz yıllar önceden bu yurt köşesinde bir kaza – hükümet merkezine
daima ihtiyaç duyulduğu anlaşılmaktadır. Bu hakikat ışığında Başyayla’mızın
ilçe yapılmasının tarihi bir zaruret gereği olduğu ortaya çıkmıştır.
Nevahi kazasının kadıları zaman zaman Lafza’da da ikamet ederek Kutbu’l-
Aktab Ahmet Efendi hazretlerinin vergi muhassılı olarak 16. Yüz yılda buraya
yerleşen dedesi Ali Efendi’nin hatırası yâd edilmiştir.”
Yazarımın Mükremin Kızılca şu açıklamayı yaptılar:
Başyayla kitabı değerli Başyayla belediyemizin ve kadirşinas iş insanlarımızın
katkılarıyla basılabilmiştir. Hepsine alenen teşekkür ediyorum.
Başyayla kitabını almak isteyenler Mükremin Kızılca adıyla sosyal medyadan
irtibata geçebilirler.
