Arapça Fecel, kaşm: Türkçede turp, Farsçada ternere denilen yer meyvesidir.
En kuvvetli tarafı tohumu, sonra kabuğu, sonra yaprağı, sonra eteni olup bahçede yetişenin yeşili ve tazesi tutulur.
Tabiatı birinci derecede ve üçüncü derecede sıcak, ikinci derecede kurudur.
Kalinos’a göre üçte sıcak ikide kurudur.
Kelliğe, kıl dökülmesine karşı şifadır, kullanılınca tüyü bitirir.
Gaz yapıcıdır, mideye iyi gelir, ısıtıcıdır, idrarı ve adet kanını sürer.
İbn-i masviye’ye göre yemekten önce yenirse iştahı keser, yemekten sonra yenirse yemeği hazmettirir.
Özellikleri: yaprağı karnı yumuşatır, mideden gıdanın geçmesine yardımcı olur, gerektiğinde kolayca kusmayı sağlar.
Suyu, su toplamasına yararlıdır, göze kullanılsa cila verir, aydınlık verir, yaprağı göze görme gücü katar.
Memelerde sütü artırır. Pişmiş olarak yenirse – eski öksürükleri tedavi eder ve midede olan şişkinliği giderir.
Suyu tatlı bir içecekle içilirse yılan ve boynuzlu yılan sokmalarına faydalı olur. Eğer suyunu akrebe damlatsalar öldürür. Bir kimse turp yemiş olsa ve sonra akrep soksa hiç zarar veremez.
Sikencebin yani sirkeli bal şerbeti ile pişirip sıcakken gargara yapılsa faranjit, kuşpalazı ve difteri hastalığına şifa olur.
Yaban turpu her halükarda bahçede yetişenden daha güçlüdür.
Rufes görüşüne göre turp balgama faydalıdır, dişlere zararlıdır, göze, başa, damağa, mideye ve yemeklere bozucu etkisi vardır.
Kadın hastalıklarına şifa değildir, bedende şişlik meydana getirir. Felah’a kitabı yazarı görüşüne göre böbrek, mesane sancılarına ve öksürüğe faydalıdır.
Cinsel iştahı artırır, eğer suyunu bedene sürseler canavar ısırmalarına fayda eder. Tohumu bütün zehirlere ve canavar ısırdığı yere panzehir olur. Alaca hastalığına, sivilceye ve yüzde meydana gelen çillere karşı faydalıdır.
Yemesini adet haline getirmek kellik hastalığına yararlı olup tüyleri ve kılları bitirir. Sütü çoğaltır.
Eğer turpu yapraksız olarak dövüp suyundan 10 dirhem (32 gram) aç karına içseler mesanede olan taşı eritir, böbrekteki taşları küçük de olsa büyük de olsa parçalar, döker, çıkarır.
Taberi’ye göre yaprağının suyu yarkanı giderir, mesane taşını döker, spermi artırır, cinsel organı sertleştirir.
Eğer tohumunu kendeş ile dövüp sirke ile yoğurarak hamamda cildine sürerse farklı renkleri ve alacayı def eder.
Şerif’e göre turpun başını alıp içini oyduktan sonra gülyağı koysalar ve kulağa damlatsalar kulak sancısını teskin eder.
İbn-i Zühri görüşüne göre suyunu alıp gülyağıyla veya arpa yağıyla kaynattıktan sonra ılık olarak kulağa damlatılırsa sancılarını ve sertliğini giderir.
Turpun içini bir parça oyup dört dirhem (13 gram) şalgam tohumu koysalar ve kapatarak hamurla sıvadıktan sonra ardından mülayim ateşe koyup pişirseler ve sirke katarak üç gün art arda bunu yeseler mesane taşını düşürür, kırar, döker.
Turpun kabuğu ve yaprağı sikencebin balı ile yenirse kolaylıkla kusmayı sağlar.
(Kaynak: Beşir Çelebi Mecmûatü’l-Fevâid / Şifa Ansiklopedisi / Fecel Turp Maddesi / Selanik Nüshası Çevirisi / Mükremin Kızılca)
