ATATÜRK’ÜN ANNESİ ZÜBEYDE HANIMIN SOY KÜTÜĞÜ
Atatürk diyor ki: “Arkadaşlar, gidip; Toros dağlarına bakınız, eğer orada tek bir Yörük çadırı görürseniz ve o çadırda bir duman tütüyorsa, iyi biliniz ki, bu dünyada hiç bir güç ve kuvvet bizi asla yenemez. Kaynak :(1) Yeşil Bozkır Dergisi, yıl:2016,sayı 11,s.10–Yusuf yavuz, oda T.V.19.O9.2010,
Atatürk’ün kardeşi Makbule: Enver Behnan Şapolyo’nun sorularına özetle şöyle cevap verir.
“Büyük babamın adı, Ahmet’tir. Bu zat siyasi bir meseleden dolayı firar etmiş, yedi yıl dağlarda dolaşmış bu sebeple kendisine (Firari Ahmet Efendi) denilmiştir.( 1876 ) tarihinde Bulgar isyanı sırasında Müslümanlığı kabul etmiş bir Bulgar kızını Ruslar zorla kaçırmışlar. Bu vaka üzerine Selanik Türk’leri heyecana düşerek hükümet konağının önünde toplanarak kızın teslimini istemişler. Nihayet şehirde büyük karışıklıklar çıkmış, Fransız ve Alman konsolosları öldürülmüştü. Büyük devletlerin donanmaları Selanik’e gelerek konsolosları öldürenlerin hükümetten idamlarını talep etmişlerdi. Sultan Abdül Aziz’in emri ile yakalananlar derhal idam edildiler.
İşte Atatürk’ün büyük babası (Ahmet Efendi) bu vakada önayak olanların başında olduğu için Makedonya dağlarına kaçarak yedi sene dağlarda yaşamış ve nihayet ölmüştür. Makbule Hanım devamla ”Büyük babamız (Ahmet Efendi’nin), (Kırmızı Hafız Mehmet Efendi) adında bir kardeşi vardı.
Bu zat ilmiye sınıfından olup bir mahalle mektebinde hocalık etmekteydi. Sakalı kırmızı olduğundan kendisine (Kırmızı hafız) derlerdi.
Babam Ali Rıza Efendi kendileri Yörük sülalesindendir. Annem Zübeyde Hanım her zaman Yörük olmakla iftihar ederdi. Bir gün Atatürk’e (Yörük nedir) diye sordum. Ağabeyim bana ( yürüyen Türk’lerdir)dedi. Atatürk çok kere benim atalarım, Anadolu’dan, Rumeli’ye, gelmiş, Yörük, Türkmenlerdir. Atatürk’ün ataları Anadolu’dan gelerek, Manastır, vilayetinin Deprei, Bala,sancağına bağlı Kocacık nahiyesine yerleşmişlerdir. Kaynak: (2) Milli Mücadele Tarihi,s. 21den 24 Enver Behnan,Şapolyo.
Atatürk kendi atalarının “Eski yörük-Türkmen” aslından geldiğini bahsedecektir” kaynak:(3)
Mustafa Kemal cilt (1) s.31 (1881-1919) Şefket Süreyya Aydemir.
“Kocacık yörüğü” üç kabile (66) parça idi. Önceleri Barçın yaylasına yaylaya göçerler, kışın Akdeniz sahillerine inerlerdi. Taşeli’nden sürgünler sebebiyle çok dağıldıkları için adları unutulmaya başlamıştır. Karakocalar, Kocabaşlar, Tırılar, Fakırcalı kabilesinin asıl adı (Kocacık yörükleriyle ilgilidir)
Torslardan Doğan güneş s.189-194 de kadar, Taşeli’nde (Ermenek, Sarıveliler, Başyayla, Taşkent) te yüz yıllardan beri yük taşımak için katır ve eşeklerin sırtlarındaki semerin arka bölümünde bulunan iki semer ağacının birleştiği bölümde özel yapılmış yükleri iplerle bağlamak için birbirine bakan iki hilal gibi yapılmış olan özel iki aygıta Taşeli’nde(Ermenek, Sarıveliler, Başyayla, Taşkent) “kocacık” denir.
“Atatürk (Mustafa Kemal),Türk, asker ve devlet adamı (Selanik 1881-İstanbul 1938) Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanı (1923-1938) Selanik Kasımiye mahallesi, Islahane caddesinde olan bir evde doğdu. Babası Ali Rıza Efendi gümrük kolcusu idi. Atatürk’ün annesi Zübeyde Hanım
Sarı güllü Hacı Sofu ailesinden “Varyemez oğlu” İbrahim Feyzullah Efendinin”kızıdır.” Kaynak:(5) Meydan Larousse,cilt(:2) s.245-254,
“İçel sancağı Ermenak kazasından Kıbrıs’a göçürülen (sürülen) aileler:Taşeli bölgesinde Ermenek kazası merkezi ile, kasaba ve köylerinin her birinden (54) hane Kıbrıs’a gönderilmiştir.(47) hanesi (12) ayrı dalda meslek sahibidir.On haneden bir hane zorunlu Kıbrıs’a gönderilmiştir. Kaynakta:”Kıbrıs’a gönderilen nüfusun (54) hanesi İçel sancağının Ermenek kazasından yazılmıştır” der.
“1-Nefs-i Ermenak: Mahalle-i Celal (orta mahalle) Hacı Recep Veled-i Börekçi, Ramazan maldar ve
Varyemezoğlu ve ribahor mütemevvil –i memleket tamirine kadir kimesnedir. Emlaki emr-i
Padişahi mucebince nakl olunmuştur. Süleyman ve Mustafa nam mücerret oğulları oldurki…,
Mahalle-i mezbureden seydi bin Ali ve Hacıyusuf bin Mehmet ve Hacı abdibin Pir Ahmet ve Abdi bin
Hacı Mustafa ve Ahmet bin küçük Mustafa nam kimesneler meşruh üzere kefil ve vekil olmuşlardır.”
Kaynak: (5) üçüncü Uluslar Arası Kıbrıs Kongresi s.223-228,
“Sürgünler: Kıbrıs’a sürülen İçel sancağı Ermenek kazasından ailelerin gemilerle Antalya’dan
(Kıbrıs’a gönderilirken) “Sefine reislerini” (gemi kaptanlarını) öldürerek, gemilerden firar ettiklerine dair) “Birkaç seneden beru iç il ve Alaiyye ve Teke semtlerinde ve havalilerinde oturan Şamlu, Karahaculu ve Eski yörük İç il sancağı (Taşeli) ve Nevahi yöreleri, Çıplaklı, Toslaklı, Ciritli, Saçıkaralı,
Keşşefli gibi daha bir çok aşiret ve diğer halktan ehlü ayalları ile (aileleri) sürüp, götürüp giderken gemilerden Firar edenler İç il (Taşeli) ve Alaiyye’den kaçıp Aydın, Söke, Menteşe’de kışladıkları, buralardan yakalanarak, Selanik ve Balkanlara sürgün edildiklerine dair. Kaynak:(5) Anadolu’da Türk Aşiretleri s.140 tan 153 çe kadar.Ahmet Refik.’“Atatürk’ün Annesi, Zübeyde Hanım Sarıgüllü Hacı Sofu ailesinden Varyemezoğlu,İbrahim Feyzullah Efendinin kızıdır” kaydı ile “ Ermenek Celali mahallesinden Kıprıs’a sürgün gönderilen Varyemezoğlu’nun da içinde bulunduğu kafile Antalya iskelesinden Kıprıs’a sürgüngiderler iken,gemideki, mübaşirleri ve sefine reislerini katl edip (gemi kaptanını) öldürerek Söke, Aydın, Menteşe yörelerine kaçtıkları,kışladıkları ve Söke,Aydın,Menteşe yörelerinden yakalanarak Selanik,ve Balkanlar’a sürgün edildiği” kaynağı ve , Ermenak Celali mahallesinden sürgün gönderilen Varyemezoğlu”,da göz önüne alırsak, Atatürk’ün annesinin soy kütüğü Ermenek’te, Celali mahallesine kadar (Orta mahalle) uzanmaktadır.kaynak: (6) Anadolu da Türk Aşiretleri, s,140-157, Ahmet Refik–Sürgünler: Konya Tarihi, 107-11o İ.H. Konyalı
Ayrıca Ermenek’te tarihleri eski yıllara dayanan, eski evleri de koruma altına alınan ünlü Dr.rahmetli
Mehmet Sönmez oymağına da “Hacı Sofular”denir.
“Kocacık Yörükleri: Bir yörük kabilesinin adı“Kocacık” tır. Kocacık yörükleri (1584) yılında
Rumeli’nde (21) yerde yer alır. Kocacık, Selanik, Naldöken, Tanrıdağ, yörükleri gibi s.95 Koca-
cık yörükleri defterlere (eşkinci, yamak) olarak yazılmıştır.Bugün Kocacık yörükleri’nin çok küçük bir
kısmının adını bilebiliyoruz.Kocacık yörükleri kanunnamesi (1584) tahrir defteri Baş vekalet tapu defterleri No:614 sayfa 244 Arşivinde kayıtlıdır”.kaynak:(6) Rumeli’de yörükler,Tatarlar ve evlad’ı Fa-
tihan s. 95ten 98 ze kadar M.Tayyip Gökbilgin.
Atatürk diyor ki…!
“Büyük olmak için, hiç kimseye iltifat etmeyeceksin; ,hiç kimseyi aldatmayacaksın; memleket için hakiki mefkure
ne ise onu görecek , hedefe yürüyeceksin. Herkes senin aleyhinde bulunacaktır; Herkes seni yolundan çevirmeye çalışacaktır fakat sen buna mütehammil olacaksın; önüne nihayetsiz manialar yığacaklardır.Kendini büyük değil,
Küçük, zayıf, vasıtasız, hiç telakki ederek, kimseden yardım gelmeyeceğine kani olarak bu mâniaları aşacaksın.
Bundan sonra da sana büyüksün derlerse, bunu söyleyenlere güleceksin. (1929)
DOĞRUDAN DOĞRUYA
Mustafa Ertaş
Gazeteci Araştırmacı yazar.
