Nure Sofi ( Nureddin Bey) ölünce yerine oğlu, Kerimüddin Karaman Bey geçmiştir .” Kerimüddin :din için hiçbir şeyi esirgemeyen demektir.” Babai tarikatının başı Muhlis Baba ( Paşa )Karaman Bey’i tarikatın şeyhi yapar. Böylece Karaman Bey kabilenin hem dini reisi, ve Babailer tarikatının şeyhi, hem de Karaman oğulları’nın siyasi lideri olur. Çok cesur, silahşör ve kuvvetli olduğu bilinir. Karaman Bey babası zamanında olduğu gibi Ereğli, Mut , Gülnar üzerindeki akınlar sonucu buraları feth eder.
Karaman Bey Silifke’yi almak için yürür. “ Karaman ey der: “ Ey beylerim ,kaçmak erlik değildir
Cümle şehit olmak gerekir. Ta ki kıyamete değin namınız erlikte söylene “ diye kükrer. Yedi gün gece ve gündüz cenk yaparlar. Cenk gittikçe şiddetlenir. Kırk pehlivan ile Karaman Hamza gibi nara urup Ermeni kafiri bölük, bölük böldüler. İslam askerinin yarısı kalmadı. Dokuzuncu gün mucize olarak Muhammed erişip kâfir sinip kaçtı. Karaman gayret edip kalaya karşı saldırır. Silifke kalesini alır. Silifke böylece feth edilir. Sulh yapılır. Yüz bin sikke filori , bin pare kumaş ve Silifke kalesini alır.
Yılda kırk bin filori verecek oldular.”
“Karaman Bey , kendisi Ertana ile Engürü üstüne yürür. Hisarı zor ile zapt eyler. Kiliseleri yıkıp cami yapar. Müslümanları hisara koyar. Engürü’ yü mamur eyler.” Kaynak: Şikari tari s.24, 25,
O yıllarda Selçuklu Devletinde , kardeşler arasında taht kavgaları başlamıştı. Selçuklu Sultanı
İzzettin Keykavus kardeşi Rükneddin Kılıç Arslan’ı yenmiştir. Kardeşler arasındaki bu mücadele
de 2. İzzettin ‘in taktirini kazanan Karaman Bey’i kız kardeşi ile evlendirir. Karaman Bey’in kardeşini de kendisine danışman yaptı. Karaman Bey , Manavgat, Gördes, Mara yörelerini ele geçirdi.
Moğollar’ın yardımı ile 2. İzzettin Keykavus tahtan indirilerek Selçuklu tahtına oturan ıv. Rükneddin Kılıç Arslan tarafından Larende’ yi kendine bağlı Hacı Beylere vermesi bardağı taşırdı.
Karaman Bey av bahanesi ile Ermenek’ten yola çıkar. Ani bir baskın ile Larande ve kalesini ele geçirdi. ( 1260 ) Bu fetihten sonra Larende’nin adı, Karaman ve Karaman oğulları Beyliğinin ismine
İzafeten Karaman adı konmuştur.
Bir süre sonra akınlara başlayan ıv. Rükneddin Kılıç Arslan ovalı Kilikya Ermenilerini durdur-
mak için Karaman Beyden yardım ister. Sultanın emri ile Karaman Bey Gülnar, Manavgat, çevreleri-
ni dolaşır. Gölhisar civarında ovalık Kilikya Ermenilerini ağır bir yenilgiye uğratır. Karaman Bey harp
usullerini öğrensin diye on yaşındaki oğlu Mehmet Beyi’ de seferlerde yanında getirir.
Ani bir baskınla ( 1261 ) Selçuklu Sultanı adına Antalya’yı da ele geçirir. Şehrin anahtarını Selçuklu Sultanına gönderir. Karaman Beyden korkan Selçuklu Sultanı Rükneddin KılıçArslan Karaman Karaman Beyi kutlamak için gönderdiği hediyeler içinde zehir de koydurur. Selçuklu elçisini Karaman Bey Burdur ilinin Gölhisar yaylasında kabul eder. Selçuklu Sultanı tarafından gönderilen elçi bakmış ki Karaman Bey yalnız oturur. Yanına varıp dualar eder. “Zehiri gizlice bir cama koyup Karaman Beye sundu. Karaman alıp içti. Aydın Bey, Kaya Bey, Menteşe Bey, oğlu Mehmet Bey, yanında idi. Karaman içtiği gibi ciğerin pere, pare, eyledi. Karaman Bey zehirlendiğini hemen bildi. Ah eyledi hemen hançer çekip dizdarı tuttu. Hay mel’un kıydın bana deyip hançeri ile şöyle vurdu ki bir yüzünden öbür yüzüne çıktı. Kendi dahi yıkıldı. Karaman Bey gözün açıp “Ey beylerim gayret edip
Oğlumu düşman eline vermeyiniz. Ve oğlum sen dahi cehdedip kanımı Sultana komayasın. Karaman
Bey canı azizin Hakka teslim eyledi .Karaman’ı tabuta koyup Ermenek’e getirip Balkusan’da def-
neylediler.” Kaynak: Şikari tarihi s. 32-33
KARAMAN OĞLU MEHMET BEY DÖNEMİ: ( 1263—1280 )
Karaman Bey’in ölümü üzerine Karaman oğulları Beyliğinin başına eski uluş sistemine göre , Karaman
Oğlu Mehmet Beye verilmesi gerekirken , Selçuklu Sultanı ıv. Rükneddin Kılıç Arslan, Karaman oğlu ülkesinin idaresini Hutenoğlu Bedreddin İbrahim’i atadı.”Karaman oğullarını tutup,helak etmeyince
Fitne kapanmaz” der. Kaynak : Şikari tarihi: s. 33- 34,
Hutenoğlu bir gece baskınıyla Yer köprüde annesini ziyaret eden Mehmet Bey’i kardeşleriyle birlikte yakalatarak götürüp Konya da Kavale kalesine hapseder. Mehmet Bey bu tarihte (18) yaşın-
dadır. Iv. Rükneddin Kılıç Arslan (1264) te ölünce küçük yaştaki ııı. Gıyaseddin Keyhüsrev ( 1264-1283) padişah olur. Vezir Muiniddin Süleyman Pervane çocuk yaştaki padişahı inandırarak hapisten Mehmet Bey ve kardeşlerini serbest bıraktırır.
(1263 ) te Mehmet Bey Taşeli’nde beyliğin başına geçer. Hutenoğlu’nun adamlarını katledip,
Mut ve çevresine hakin olur. Moğollardan yardım alan Hutenoğlu Larende’ye gelir.Göksu vadisine kadar ilerler. Göksu vadisinde yapılan çetin bir savaşta ,Mehmet Bey Hutenoğlunu tekrar mağlup
eder. Moğolların yardımı ile, Hutenoğlu kaçmayı başarır. Mehmet Beyin bu zaferi dağılan kabilenin
birleşmesine yol açmıştır. Uç Türkmen beylerinin başına, kardeşi Mahmut Beyi göndererek Tarsus,
Adana ve iç Anadolu ticaret yolunun düğüm noktası olan Gülek boğazındaki gümrük teşkilatının
ele geçirilmesini sağlamıştır. Her yıl Selçuklulara verilen vergiyi de kesmiştir. Mehmet Bey Anadolu
Selçuklularına karşı ayaklanır. Selçuklu ile İlhanlı ordularını bozguna uğratır. Memluk ( Mısır) hüküm
darı Baybars ‘ın Karaman oğullarını desteklemek için Kayseri’ye girdiği yılda, Mehmet Bey topladığı
divanda hanedana mensup ıı. Keykavus’un oğlu Siyavuş’u ( Cimri ) padişah olarak kabul eder. Bu
konu ile ilgili önemli bulduğumuz bir bölümü Şikâri’nin dilinden aynen sunuyoruz.S.37-38
“Eziçanip kırkaltıbin er cem oldu. Sefadan başları asumana erişti. Divan eyleyip (280 ) pehli-
van Karaman oğlunun yanında cem oldu.Mehmet Bey “Sultandan intikam alıp Karaman’ın ruhunu
şadeylemek gerektir. “ dedi. Bunlar ey der. “ Can baş yoluna olsun, sen buyur biz tutalım.”
Ezicanip İbni Hoten destimalin boğazına takıp gelip Behmet Bey nazarında yer öptü. “Ey
Şah hasmın ben değilim. II. Alaeddin’dir. Ben sana iyilik eyledim. Mertlik odur ki sen dahi iyilik eyleyesin” dedi. Beyler dediler ki “ makul budur. İyilik eyle. İbni Hoten ey der, “ Lütfedip yol ver ki geçip gidelim.” Mehmet Bey ey der,” Kani (hani) hazine? İbni Hoten ne kadar cepene ve hazine
aldı ise teslim eyledi.
Ravi ey der, Mehmet Bey asker çekip Larende’ye gelir. Mehmet Bey için bir barigahı
Serbülent kurulur. 400 pehlivan pulat üzere geçip oturdu. Kırk müftü şeyh ibni Hoteni getirdiler.
Konya’ya Sultan’a gönderilmek üzere mufassal mektup yazdılar. Mehmet Bey ey der.” Ey ibni Hoten
Var gördüğün gibi Sultan’a haber ver.
Ezicanip : kapıda peyda oldu. İbni Hoten içeriye girip , Mehmet Bey’in mektubunu Selçuklu
Sultanına sundu. Süleyman Paşa açıp okudu. Demiş ki “Sultan Karaman yolunda ,can baş oynatırken,
Niçin kıydın. Allahtan korkmadın. Karaman bir Padişah oğlu idi.Senin kulun değildi. Sana rıza kulu idi. İmdi hazır baş ol. Vasiyetin,yerine getirip senden babamın kanını alam. Vefa darlığa ivaz ne makule ederler,sana bildirem. İşallah,Ey Alaeddin, sen Keykubat bin Keyhüsrev bin ,Kılıç aslan bin Ertuğrul bin Ali Selçuk isen, ben dahi, Mehmet Han bin, Karaman bin, Nureddin bin, (Nure sofi) bin, Sadettin bin, İbrahim bin, Alparslan, bin ,Gelencan bin, Şirvan Han bin, Oğuz Hanım. Han oğlu hanım. Benim aslım olan Şirvan Kuh-ü Elburuz dan gelmiş idi . Cümle Türkmen benimledir. Varırım, vaktine hazır olasın” der.
Mehmet Bey Eşref, ve Menteşe oğulları ve diğer Türkmen Beyleri ile birlikte büyük bir kuvvetle kuvvetle Konya üzerine yürüdü. Konya da At pazarı kapısı, ile Çeşnigir kapısından Mehmet Beyin ordusu şehre girdi.( 15 Mayıs 1276 ) Mehmet Bey ile Siyavus birlikte Konya’ya
girdiler. Bakınız. Anıt Dergisi sayı : 13, S. 11. Şehrin ileri gelenleri Siyavuş’a dair ant içtiler.Siyavuş
Selçuklu Tahtına çıkıp oturdu. Aynı gün büyük bir divan toplandı . Çok önemli kararlar alındı
1-Hutbenin Siyavuş namına okunmasına okunmasına , paranın Onun namına basılmasına karar verildi. Halk Türkçeden başka dil bilmiyordu. Mehmet Bey Vatanı Mogollardan , Türk dilni de Farsça
Ve Arapça’nın boyunduruğundan kurtarmak için :
2- Resmi dilin Türkçe olması , Arapça ve farsça’nın kaldırılması kararlaştırılmıştır. Bu karar bir fermanla her tarafa ilan edilmiştir. Bu fermanda :
“ Bu günden sonra, Divanda, Dergahta, Barigâhta, Mecliste, ve Meydanda ,Türkçe den
Başka dil kullanılmayacaktır.Defterler dahi, Türkçe yazılacaktır.13 Mayıs . 1277. Karaman oğlu
Mehmet Bey.”” .
Bu ferman ile kültürel bir zafer ilan ediliyordu. Karaman oğlu Mehmet Bey’in bu fermanı, “bir evrak-ı metruka değil , Bir Anayasa maddesidir.” Ali yıldız”
Böylece Mehmet Bey’in kendi ülkesinden başka , Ankara , Kütahya, Sivas, Kayseri , Amasya, Antalya , Sinop, Canik ve çevresi gibi daha bir çok yer Mehmet Bey’in emrinde birleşti. Kaynak: Karaman oğulları
Tarihi S. 106 dan 110 na kadar. Tahsin Ünal.
Mehmet Bey’in güçlenmesinden korkuyorlardı. Afyon ve kalesini almak için Mehmet Bey uğraşırken , Moğolların büyük bir ordu ile gelmekte olduklarını haber alır. Hemen Konya’ya döner. Fakat Konya
Kalesinin kapıları kendisine kapanmış olduğunu görür. Bu nedenle Ermenek, Mut , yöresine çekilir.
Konya Moğallar’ın eline geçer. Mehmet Bey’in arkasından kuvvetler gönderilmişse de, kış yaklaşmakta olduğundan askerlerini kışlaya çekerler. Bahar gelince birleşik ordu Mehmet Bey’i adım
adım takip etmeye başlarlar. Moğollar bir boğazı ( vadiyi ) tutmuşlardı . Mehmet Bey Göksu kenarında dar bir vadi olan “ Kurbağa hisar “da ilerlerken ok yağmuruna tutulur. Bu vadide Mehmet Bey, ile iki kardeşi, Tanu ve Zekeriya ile amca zadeleri de şehit olurlar. Moğollar ölenlerin kim olduğunu bilmiyorlar. Silahlarını ve paralarını almak için üzerlerini ararken, Mehmet Bey olduğunu anlarlar . Başını keserek Konya’ya götürürler. Kaynak : Anadolu Selçukluları Devleti tarihi S.40 F. N. Uzlukve Karaman Tarihi.s.116-117 Tahsin Ünal.
Karaman oğulları Ermenek ve Taşeli bölgesini feth edince Bağdat kadısına şunları yazar.”Biz
Ermenek ve çevresini kılıcımızla aldık. Kılıç hakkı için buralar ebedi bizimdir. Bizim toprağımızdır.Bir
Başkasının burada hakkı yoktur, biline…
“Karaman oğulları kılıçlarını yastığın altına koyarlar öyle yatarlardı. Mert, yalan bilmez, cesur ,üretici, ecdadına saygılı insanlıkları yüce, Allah’a inancı tamdır.”
14.yy da Ermenek’i ziyaret eden Şıhap al –din al Omari Karaman Beylerine “ Emir “ denildiğini yazar. Ayrıca 14 şehir, ve 150 kaleye sahip olduklarını , (2500) bin süvari , o kadar da
Piyade askeri olduğunu bildirir.
Doğrudan Doğruya
Mustafa ERTAŞ
Gazeteci. Araştırmacı yazar
1 –Şubat 2018- KONYA
