NEVAHİ KAZASI MERKEZİ NERESİ?

Cumhuriyetin kuruluşuna kadar Taşeli’de Ermenek’ten ayrı, Nevahi adlı bir ilçe olduğu
malumdur.
Nahiye kelimesinin çoğulu olarak nahiyeler demek olan Nevahi halk arasında Nava, Navağı
olarak söylenirdi. Eskiden Alanya’ya, Aladağ’a ve Mut’a varan Nevahi halkından kişilere
“Navalılar geldi” derlerdi. Halen de bazı yerlerde böyle denmeye devam edilmekledir. Şahsen
1974 yılında 19 yaşında bir genç olarak Karaman Aladağ’ın Ada köyüne vardığımda bana
gülerek, devamlı Navalı, diyorlardı ve ben bir şey anlamamıştım.
Osmanlı belgelerinde “Konya Eyaleti İçil Sancağına bağlı Nevahi kazası”, “Ermenek Nevahi
Kazası” ve “Taş İli Nevahi Kazası” şeklinde yer alan bu kazanın merkezi hakkında bir
malumat yoktu.
Bu tür genel manadaki kazaların merkezleri daima yer değiştirebiliyordu. Mesela Aladağ
Kazası gibi bir yörenin adı oluyordu. Nevahi de Ermenek’ten sonra batıda Güneyyurt da dâhil
Başyayla ve Sarıveliler ilçelerini kapsayan köy ve beldelere Nevahi denirdi. Şu anda bu
bölgede Ermenek’e bağlı bulunan Güneyyurt, Yukarı Çağlar, Aşağı Çağlar, Boyalık, Pamuklu
/ Cenne, Yerbağı / Güzveve Ardıçkaya / Nadire köyleri de Nevahi köyleri arasında
geçmektedir.
Cumhuriyetle beraber lağvedilen ve yerine Halimiye / Tepebaşı ile Fariske / Göktepe
nahiyeleri ihdas edilen Nevahi kazasının Osmanlı devrindeki merkezini ilk defa elinizde olan
“Başyayla 1830 Nüfus ve 1845 Hane Kayıtları ve tarihi” adlı eserde tarafımdan tespit
edilmiştir.
Davdas en azından 1760 ila 1900 yılları arasında Nevahi kazası merkezidir. Yani Kaza
Müdürünün, Kadı’nın, Kethüdanın ve Kapıcıbaşının ikamet ettiği hükümet konağının
bulunduğu yerdir.
Bu hususta üç önemli kanıtımız var:
1- “1760 yılında Lafza Zaviyesinde nöbet değişimi” adlı belgedir.
Burada Nevahi Kadısı İstanbul’a arzuhalde bulunarak Lafza’daki Şeyh Ahmet Zaviyesi
mütevellisi Şeyh Ahmet Efendinin öldüğünü ve yerine vazifelendirilecek kabiliyet sahibi
oğullarını arz etmektedir.
2- 1830 Davdas (Üzümlü / Başyayla) Nüfus Kayıtlarının ilk iki kişisi çocuklarıyla beraber
şunlardır:
1- Dergâh-ı âli kapıcı başılarından Abit Paşa Zade Ali Bey
Oğlu Zeynelabidin Bey, çocuk, Oğlu Abdullah Bey, çocuk, Oğlu Ahmet Sunullah, çocuk
2- Dergâh-ı Ali kapıcı başılarından merhum Abdullah Bey oğlu, kaza ayanından genç, on
yaşında Baki Bey