BATIRMA
Batırma: Ermenek ve Taşeli’nin tarihinden gelen, çok yenilen ince bulgur (düğürcük) ile çeşitli sebzelerle elde yoğurarak yapılan bir çeşit çiğ yemektir ki…”batırma (batırık ) denir. Elde ovula, ovula Pişmiş hale getirilen bu yemek çeşidi insanlar için şifa kaynağıdır. Çünkü kullanılan bütün malzemeler, doğal, bütün vitaminler, insan vücudu için değerli olan ne varsa ateşte pişirilmediğinden, makinelerle işlenmediğinden, içinde zararlı katkı maddesi de bulunmadığından, batırma insan sağlığı için çok yararlı ve kilo aldırmayan bir yiyecektir.
Kökü Karamanoğulları Beyliğine dayanan, Vacid Atalık rahmetli olmadan önce (94) yaşında iken batırma yemeği için şöyle demişti:” Babamın dedesinin büyük halası batırmayı en nefis yapan usta hanımlardan birisi olduğunu anlatırdı” der.B u ifadeye göre beş göbek geriye giderseniz en az üç yüz
elli, yıla yaklaşan bir zamandan beri Ermenek’te ( batırık) yapılagelmiştir. Öyle ise “batırık” Ermenek İlçesi’nin tarihten gelen bir yemek çeşididir. Be sebeplerdendir ki . 4 Eylül, 1968,yılı Ermenek’te (Batırma ve Ceviz Bayramı şenliği) yapılmaya başlanmıştır. Günümüzde bile Ermenekli ilk öğretim müfettişi Adil Ceylan kitabındaki dörtlüğünde şöyle seslenir.
Kefgiyle kuyudan alın suyunu
Her öğlen oynarız biz bu oyunu
Araştırdım batırmanın soyunu
Özbeöz Ermenek aşı, komşular.
Ermenek’te Kamış ve Balkusan yöresine (1228) yılı yerleştirilen Karamanoğulları (1473) yılında Osmanlı Devleti Ermenek’teki Mennan kalesinde Karamanoğullarına son verir. Taşeli halkını aileleri ile birlikte İstanbul’a, Türkiye’nin bir çok bölgesine, Kıbrıs’a, Balkanlara, Kafkaslara sürgün eder. Bu sebeple, Karacaoğlan’ın şiirlerinin de sürgün yapılan yerlere gittiği gibi, Ermenek’in has yemeği ( batırık) ta böylece o bölgelere de yayılmıştır.
1- Batırığın malzemeleri: “ 1-“düğürcük”: Buğday yıkanır, kazanlarda kaynatılır, kurutulur. Taşları ayıklanır.
Değirmen de ince (düğürcük) olarak öğütülür. 2-“Ceviz: Dibekte dövülür. Güneş görmeden batırığa kullanılır.
3-Yerli doğal domates 4- “Yeşil taze biber,” 5- Kuru soğan” 6- “Maydonoz”7- “Yağsız dana kıyması ” 8-“Yeşil lahana” 9- “Asma yaprağı”10- “ taze salatalık” 11 “Fesleğen” Batırmanın olmazsa olmazı fesleğendir.
2- Batırmanın yapılışı : Kişi başına bir su bardağı “ düğürcük” bir yemek kaşığı ceviz, batırmayı etli yapacaksak, Ceviz yerine et konur. İnce doğranmış bir baş soğan , doğranmış bol domates, (kış ise ıslatılmış domates kurusu) yarım demet maydanoz, bir tatlı kaşığı tuz, fesleğen , konur. Büyük bir tepside harman yapılarak yoğurulur. Yoğrula, yoğrula iyice ezilir. Batırma kıvamına gelinceye kadar yoğurmaya devam edilir. Yoğrula, yoğrula pişmiş hale getirilir. Sıkma damak zevkine, damak tadına uyum haline gelince sıkma yapılarak, üstüne de maydanoz, fesleğen yapraklarıyla süslenerek servise hazırlanır. Batırmanın geri kalan bölümü buz gibi doğal su ile yavaş, yavaş eritilerek çorba haline getirilir. Bu batırığın üstüne de maydanoz, fesleğen, yaprakları ile süslenerek , kepçe ile servis yapılır. Batırık yenirken yanında haşlanmış lahana, taze yeşil biber, yeşil soğan, domates, marulda yenir. Sofrada limon da bulundurulur. Batırmanın üzerine “geleneksel Toros Pekmezli Ermenek Helvası “ yenir.
Batırmanın aslı bu iken bazı çevrelerde batırma adı altında, batırmanın içine tahin, fıstık, kenevir, salça, limon, susam yağı gibi değişik yiyecekler kullanarak asıl olan batırık yozlaştırılıyor
Kaynak: Ermenek merkez ve Konya Ermenekliler Derneği.
Batırma şiiri
Batırmadır kadınların alayı
Et olmazsa ceviz, kendir kolayı
Şimdi buldu bulgur küpü belayı
Yandı canım batırmanın elinden.
Sabahleyin yaprağa saldı kızını
Hazır etti biberini tuzunu
Geleceği yola dikti gözünü
Yandı canım batırmanın elinden.
Batırıktır kadınların ulusu
Yemeyenin ortadadır ölüsü
Cumhur oldu erkeklerin karısı
Yandı canım batırmanın elinden.
Erleri çarşıdan etini taşır
Satırın sesinden tavan titreşir
Et olmazsa domateste yaraşır
Yandı canım batırığın elinden
Erlerini köye kend’e savarlar
Komşulara elçi haber salarlar
Batırığı yerler düğün kurarlar
Yandı canım batırığın elinden.
Ermenekli – Ali Ağa (İhraki), Porf.Dr.Kamil İlisulu’nun Ermenek İlçesi, kitabı ,sene(1961) sayfa 37 den alındı.
Doğrudan Doğruya
Mustafa ERTAŞ
Gazeteci, Araştırmacı yazar
23 Nisan 2017–Konya
