KARAMANOĞULLARININ ALDIĞI İLK KALE

KARAMANOĞULLARININ ALDIĞI İLK KALE

Evliya Çelebi Seyahatnamesinde ve Şikari de Konya / Ereğli Herakly Kalesi eski şehir Ereğli yani eski kale Erkili'nin özellikleri.

Osmanoğlu devletinde seyahat ettiğimiz yerlerde 4 Ereğli vardır. Bir Rumeli'nde İstanbul yakınında Silivri ile Tekirdağ arasında Tekirdağı Ereğlisi, büyük bir limanlı köhne kaleli bir yerdir. Biri de Kastamonu toprağında Karadeniz kıyısında Akçaşar ile Bartın şehri arasında Bartın Ereğlisi derler. Sarıhan Ereğlisi, harabe olmadadır.

Ama bu Karaman Ereğlisi Hazret-i Resul-i Kibriya'nın Hazret-i Ömer'e verdiği ağzı yarı mucizesiyle ve Hazret-i Sultanu'l ulema ve Celaleddin-i Rumi Mevlana'nın nazargahı olması sebebiyle günden güne her yer bakımlı ve şenlikli olmadadır. İlk kurucusu Yanvan Tarihi görüşüne göre Hazret-i Nuh aleyhisselamın oğlu Sam'dır.

Daha sonra kalesini Hazret-i Ebubekir halifeliğinde aslıab-ı güzinin gulgulesi korkusundan Kayser Harkil benzersiz bir kale yapınca ismi Harkiliyye oldu. Daha sonra 484 [1091] tarihinde Sultan Alaeddin, Sultanu'l-ulema ile bu kaleyi büyük cenk ve sıkıntılı savaş ile feth etti. Bütün yaralılara ve hastalara Peygamber Pınarı'nın başındaki çamurdan Sultanu'l-ulema sürünce bütün dertlilere o mübarek kil merhem olduğundan "Er-kili" yani "Er-çamuru" demekten bozulma Ereğli adıyla isimlenmiş evliyaların nazargahı seçkin bir şehirdir.

Daha sonra Türkleri isyan etti. {?—) tarihinde Fatih Sultan Mehmed, kalesini feth edip bir daha isyancı ve belalı Türkler sığınmasınlar diye kalesini yer yer yıkmıştır. (?—) üzere beşgen şeklinde sağlam taş yapı güzel bir kaledir, ama içinde dizdarı, neferatları ve cebehanesi yoktur.

Fatih Sultan Mehmed yazımı üzere Karaman eyaletinde muaf ve müsellem Harerneyn-i Muhteremeyn evkafı bakımlı şehirdir. İstanbul'da 'barüssaade ağası padişah kanunu üzere nazırdır. Onların tarafından bir muhteşem şanlı ağa yüz atlı ile idare eder. Bütün İslam padişahlarının ellerinde olduğu zamanlarda Haremeyn evkafıdır.

Hatta küffar elinde iken kötü işli Kral Harkil bu şehrin suyunun Resulullah'ın mucizesi ile aktığını görünce, gerçi imana gelmedi ama Hazret-i Ömer'e ve diğer hal Helere her sene hediyeler gönderdi.

Bu şehir, Resulullah'ın korumasında olmuş idi. Zira bu Hazret-i Ömer Medine'de durduğu yerde parmağıyla Harkil Kayser'in gözünü çıkarıp Kör Harkil olmuştu. Nice ki hayatta idi, halifelere hediyeler gönderirdi. Halen günümüzde de halifelerin korumasında olup Haremeyn hâkimi zabt eder. Karaman paşasının adamları asla karışamazlar.

Bir hâkimi de şeriat tarafından 300 payesiyle şerif kazadır. Toplam (?—) adet şenlikli köyleri vardır. Senelik 7 kese anılan köylerden hasıl olur.

Kethüda yeri, yeniçeri serdarı, muhtesibi, şehir naibi, şehir subaşısı ve su taksimindemir-i abı yani su ağası vardır. Eğer bu şehirde su ağası olmasa gece gündüz kan kavga eksik olmazdı.

Zira bu şehir Peygamber Pınarı Dağı dibine kurulup şehrin doğu tarafı, batısı ve kuzey tarafı tamamen Harkil Ovası sayılıp bu gönül açan düzlüklerde toplam 26.000 tescilli ve kayıtlı bağ, bahçe ve ekinlikler vardır.

Tamamen mucizeler ile sulanmaya muhtaç olduğundan bir su hâkimi vardır. Bütün bağ ve bahçelerden su hakkı olup Haremeyn'e surre gider.

Bu İrem şehri toplam (?—) adet (?—) örtülü iki katlı ve tek katlı büyük konaklar, bakımlı haneler vesüslü evler ile bezenmiştir. Her hanesi birer akarsu, havuz ve şadırvanlar ile süslenmiş şenlikli ve güzel bir şehirdir.

Kilinatın Serveri Mucizesinin bildirilmesi, Cemili nazmı ile Ereğli övgüsü

Bismillahirrahmanirrahim ve bihi nesta'ln ve ya Fettah

Hamd kılmak Halık'a vaclbdürür
Ni'metine ins [u] can talibdürür

Hem saliit ile selam ol Ahmed' e
Mazhar-ı Levliik-ı sırr-ı emcede

Sahbına eviadına olsun selam
Anlar ile oldu çünkim din temam

Ehl-i ahyardan rivayet olunur
Çok tevarlhde hikayet olunur

Bir gün ol Sultan-ı zeyn-i enbiya
Vakıf-ı esrar-ı remz-i "Hel eta"

Otururdu Rahmeten Ii'l-alemln
Hem Salabetle Emlrü 'I-mü 'minln

…….  Devam ediyor ve sonu da şu şekilde bitiyor.

Ola vakfın re'ayası safada
Analar hayr ile dfi'im du'ada

Tekellüfden, meşakkatten müsellem
Mu'af [u] hem müberrfi ola adem
Huzur-ı kalb ile eyler du'ayı
iderler ruz [u] şeb hamd [ü] senayı

Cemali'nin dahi budur ricası
Erişe kfimil insanın du'fisı

Bu Resul-i Kibriya'nın mucizesinin suyunun özellikleri ve Ereğli şehrinin övgüsü burada tamam oldu, ama hakkını vererek bu Ereğli şehri anlatılsa başka bir ciltli kitap olur. Zira eski zamanlarda Antakya şehrinden sonra bu Harkile şehri yani Ereğli şehri, bakımlı ve şenlikli büyük bir belde ve şen bir şehir idi.

Şerafettin GÜÇ

Kaynak:
1-Yapı Kredi Yayınlan – 2353 Edebiyat – 717 Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi: Konya- Kayseri -Antakya – Şam – Urfa -Maraş – Sivas – Gazze- Sofya – Edirne Evliya Çelebi 3. Cilt – 1. Kitap s. 79. 80
2-GÜÇ Şerafettin “Şikâri’nin Dilinden Karamanoğulları Tarihi” Berikan Yayınevi ISBN: 978-605-9661-02-7 s. 3-7

Not: Fotoğraflar İnternet ortamından